کد مطلب:31637 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اعتقادات

درباره بهشت و دوزخ توضيح دهيد؟

بايد توجه كرد كه تنها راه آشنايي با بهشت و جهنم، مراجعه به آيات قرآن و روايات است كه به طور اجمال به آنها اشاره ميشود.

1. بهشت: الف) از مجموع آياتي كه در زمينة بهشت آمده، به دست ميآيد كه بهشت به صورت باغهاي بسيار با صفا و بي مانند است كه قابل مقايسه با باغهاي اين جهان نيست، و در قرآن كريم به گونهاي ترسيم شده تا براي ساكنان دنيا قابل درك باشد وگرنه حقيقت آن، ماورأ درك ماست.

ب) نعمتهاي بهشتي: در بهشت نعمتهاي فراوان مادّي وجود دارد; از جمله: باغهاي بهشتي، ساختمانها و قصرها، سايههاي لذت بخش، فرشها و تختها، غذاها و ظرفها، نوشيدنيهاي پاك، لباسها و زينتها، همسران بهشتي، خادمان، پذيرايي كنندگان و... .

بهشتيان از نعمتها و لذتهاي روحاني نيز برخوردارند; از جمله: احترام مخصوص، محيط صلح و صفا، امنيت، دوستان با وفا، برخوردهاي پر از محبت، احساس خشنودي خدا، نظر رحمت خدا به آنان، به دست آوردن آنچه را كه بخواهند و... .(اقتباس از پيام قرآن، ج 6، ص 228 ـ 304، نشر مدرسة الامام علي بن ابي طالب.)

در مورد وسعت بهشت هم در قرآن كريم، تعبيرهايي نظير پهنة آسمان و زمين; (حديد، 21) وسعت آسمان و زمين (آل عمران، 133) و ملكي عظيم (انسان، 20) آمده است; البته واضح است كه وسعت در اين جا همان گستره و پهنا است.(پيام قرآن، همان، 318 ـ 322 .) طبق بيان آية 21 از سورة حديد، خداوند اين بهشت با وسعت را براي پرهيزكاران آماده كرده است. ان شأ الله از بهشتيان باشيد و از نعمتهاي آن بهرهمند شويد.

2. جهنم: جهنم، معروفترين نام دوزخ است كه هفتاد بار در قرآن تكرار شده. در مورد عذاب جهنم بايد گفت: عذابها دو گونهاند جسماني و روحاني: چه اين كه معاد هم دو جنبة جسماني و روحاني دارد. و مجازاتهاي اشخاص عبارت است از: عذابهاي سخت و سنگين و نوشيدنيهاي آنان، لباسهاي دوزخيان و ديگر عذابهاي جسماني كه دوزخيان گرفتار آن هستند.

عذابهاي روحاني آنان عبارتند از: غم و اندوهِ جانكاه و حسرت بي پايان، تحقير و سرزنش فراوان، و ديگر آلام روحاني كه دوزخيان از آن رنج ميبرند. اين مجازاتها مسلماً با اعمال آنها در دنيا هماهنگ است كه مظلومان را با انواع كيفر و شكنجهها در فشار قرار ميدادند و آيات الهي را به استهزا ميگرفتند و بر ديگران كبر و غرور ميفروختند. چه جاي تعجب است كه اعمال خويش را در آن جا ببينند و به نتايج آن گرفتار شوند، و محصولي را كه در مزرعة دنيا كاشتهاند، در قيامت و در دوزخ درو كنند؟(اقتباس از پيام قرآن، همان، 423 ـ 472 .) اين عذابها برايشان پايدار است و به تعبير قرآن كريم، آنها ميخواهند از آتش جهنم خارج شوند; ولي هرگز نميتوانند. (مائده، 37)

اين شمهاي كوتاه از معرفي بهشت و جهنم بود. معرفي كامل آنها نيازمند مباحث بسيار طولاني و مفصل است.

تعداد درهاي بهشت و جهنم

1. درهاي بهشت: براي بهشت درهاي متعددي است كه هر كدام با نوعي از كارهاي شايستهاي كه انسانها انجام دادهاند تناسب دارد كه بنابر بعضي روايات تعداد آنها هشت تا است: دري مخصوص ورود انبيا و صديقين، دري مخصوص ورود شهدا و صالحين، پنج در نيز مخصوص ورود شيعيان و دوستداران اهلبيت: و دري هم براي ورود ساير مسلمانان.(بحارالانوار، علامة مجلسي، ج 8، ص 121ـ122، نشر وفأ، بيروت.)

در برخي روايات، نامهاي مخصوصي هر يك از اين درها نيز داده شده است، مانند در صبر...(مستدرك الوسائل، ميرزاي نوري، ج 2، ص 429، نشر آلالبيت.)

در معروف كه محل ورود كساني است كه به نوعي به مسلمانان خدمت كردهاند.(بحارالانوار، ج 71، ص 328.)

در مجاهدان كه مخصوص ورود مجاهدان راه خداست.(تهذيب الحكام، شيخ طوسي، ج 6، ص 123، نشر دارالكتب الاسلامية.)

در شكر و بلا و اعظم و ريّان كه ويژگيهاي هر يك از اين درها نيز در روايات وارد شده است.(بحارالانوار، ج 8، ص 116ـ!17.)

2. درهاي جهنم: خداوند در قرآن، تعداد درهاي آن را هفت تا اعلام فرموده است: وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِين# لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَ َبٍ لِّكُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ ;(حجر،43ـ44) ودوزخ ميعادگاه همة آنهاست. هفت در دارد، و براي هر دري، گروه معيني از آنها تقسيم شدهاند. امام صادقدر اينباره ميفرمايد: جهنّم هفت در دارد; از يك در فرعون و هامان و قارون و از يك در بني اميه و از يك در دشمنان و خواركنندگان ما اهلبيت و از يك در كفّار و مشركان وارد ميشوند. (بقية مردم از درهاي ديگر).(خصال، شيخ صدوق، ص 361، نشر جامعة مدرسين حوزة علميه قم.)

ميوههاي بهشتي و كيفيّت آنها

در بهشت ميوههاي فراواني وجود دارد و اهل بهشت هر ميوهاي را كه بخواهند وجود دارد كه نه تمام ميشود و نه كسي از خوردن آنها منع ميگردد: وَ فَـَكِهَةٍ كَثِيرَةٍ # لآمَقْطُوعَةٍ وَ لاَمَمْنُوعَةٍ ;(واقعه،32ـ33) و ميوههاي فراوان كه هرگز قطع و ممنوع نميشوند; وَ لَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَ َت;(محمد،15) و براي آنها در آن از همة انواع ميوهها وجود دارد. قرآن مجيد به خصوص از خرما و انار نام برده است: فِيهِمَا فَـَكِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّانٌ ;(رحمان،68) در آنها ميوههاي فراوان و درخت خرما و انار است.

از ويژگيهاي ميوههاي بهشتياين است كه در دسترس افراد قرار ميگيرند: قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ ;(حاقه،23) كه ميوه هايش در دسترس است.

از ديگر ويژگيهاي آنها اين است كه هر ميوهاي كه چيده شود، دو برابر آن جاي آن را ميگيرد.(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي، ج 21، ص 118، نشر دارالكتب الاسلامية.) و از هر ميوهاي دو نوع وجود دارد: فِيهِمَا مِن كُلِّ فَـَكِهَةٍ زَوْجَانِ ;(رحمان،52) در آن دو از هر ميوهاي دو نوع وجود دارد. در روايت است كه بهترين ميوة بهشت انگور است.(تفسير نمونه، ج 26، ص 48.)

متشابهات در قرآن

اگر مقصود شما از متشابه، آن چيزي است كه دربارة ميوههاي بهشتي ميباشد خداوند در اينباره ميفرمايد: كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُواْ هَـَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَ أُتُواْ بِهِي مُتَشَـَبِهًا;(بقره،25) هر زمان كه ميوهاي از آن به آنها داده شود، ميگويند اين همان است كه پيش از اين به ما روزي شده بود و ميوههايي كه براي آنها ميآورند، همه يكسان هستند. مقصود از متشابه در اين جا ميوههايي است كه از نظر خوبي و زيبايي، همانند هستند، و آنچنان دردرجة بالا قرار دارند كه نميشود يكي را بر ديگري ترجيح داد، به عكس ميوههاي اين جهان كه بعضي خوشبو و معطر و برخي كم رنگ و بو هستند.(تفسير نمونه، ج 1،ص 141.)

و اگر مقصود، متشابهي است كه در مورد درختان و باغهاي دنيا آمده است كه خداوند ميفرمايد: وَجَنَّـَتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَـَبِهٍ;(انعام،99) و باغها از انواع انگور و زيتون و انار شبيه به يكديگر و بيشباهت ]رويانديم[. ممكن است مقصود از متشابه در اينجا به انواع و اصناف گوناگون درختان و ميوهها اشاره باشد; بعضي ميوهها و درختان به يكديگر شبيه هستند و بعضي ديگر با هم متفاوتاند.(تفسير نمونه، ج 5، ص 371.)

و اگر مقصود شما متشابهاتي است كه در برابر محكمات قرآن، مطرح ميباشند: مِنْهُ ءَايَـَتٌ مُّحْكَمَـَتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَـَبِ وَأُخَرُ مُتَشَـَبِهَـَتٌ;(آلعمران،7) كه قسمتي از آن، آيات محكم است كه اساس اين كتاب ميباشد و قسمتي از آن متشابه است.

مفسّران دربارة تفسير محكم و متشابه، احتمالهاي فراواني دادهاند، ولي احتمالي كه به معناي لغوي محكم و متشابه، نزديكتر و با شأن نزول موافقتر است به اين معناست كه محكم آيهاي است كه مفهوم آن به اندازهاي روشن باشد كه جاي گفتوگو و بحث در آن نباشد، مانند: قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ;(اخلاص،1) بگو اوست خداي يگانه و متشابه آيهاي است كه معناي آن در ابتدا پيچيده به نظر ميرسد و در آغاز احتمالهاي متعددي دربارة آن داده ميشود، هر چند با رجوع به محكمات، تفسير آنها روشن است.(تفسير نمونه، ج 2، ص 433ـ434.)

حقيقت عقرب و مارها و ساير عذابها

از ظاهر آيات قرآن و روايات امامان معصوم: چنين بر ميآيد كه مقصود از آتش، عقرب، مار و... همينهايي هستند كه ما با آنها آشنا هستيم، مگر آن كه از نظر تأثير، بزرگي، كوچكي و ويژگيهاي ديگر با مشابه آنها در دنيا فرق دارند، مانند آن كه در روايات وارد شده است كه در جهنّم مارهايي با هفتاد هزار ذرع طول.(مكاسب، شيخ انصاري، ج 2، ص 53، نشر مؤسسه الهادي.) و يا مارهايي با هزار سر(بحارالانوار، ج 76، ص 148.) و يا عقربهايي كه سمّ هر كدام براي همة اهل جهنّم كفايت ميكند در جهنم وجود دارند.(تفسير نورالثقلين، شيخ حويزي، ج 4، ص 467، نشر مؤسسة اسماعيليان، قم.)